Năm 2018, Crazy Rich Asians trở thành hiện tượng toàn cầu khi phác họa lối sống hào nhoáng của giới thượng lưu châu Á. Từ hình ảnh những con người cần mẫn, người châu Á nay bước lên sân khấu thế giới như tầng lớp sành điệu, sẵn sàng chi trả cho những chiếc túi phiên bản giới hạn hay món trang sức xa xỉ.
Tại Singapore, khái niệm “siêu giàu” không còn là điều xa vời. Cứ 30 người dân lại có một triệu phú, giúp đảo quốc này đứng thứ sáu châu Á về số cá nhân sở hữu tài sản ròng cao (HNWI). Một HNWI được định nghĩa là người có ít nhất một triệu USD tài sản đầu tư, chưa tính bất động sản hay tài sản tiêu dùng.
Trung Quốc giữ vị trí thứ hai, với hàng loạt tên tuổi xuất hiện trong danh sách 100 người giàu nhất thế giới của Forbes. Thế hệ thừa kế nước này thường thu hút ánh nhìn trên mạng xã hội qua những hình ảnh siêu xe, hàng hiệu và trào lưu #fallingstarschallenge – nơi họ "ngã" khỏi chiếc Aston Martin giữa núi đồ xa xỉ.
Dẫn đầu châu Á là Nhật Bản, quốc gia có số lượng HNWI lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Mỹ. Cứ 17 hộ gia đình Nhật lại có một hộ sở hữu hơn một triệu USD. Trung bình mỗi HNWI tại đây nắm giữ khoảng 2,5 triệu USD, với tổng tài sản đạt 7,7 nghìn tỷ USD năm 2017, vượt xa con số 6,5 nghìn tỷ USD của Trung Quốc.
Thế nhưng, Crazy Rich Asians không chọn Nhật Bản làm bối cảnh. Bởi giới giàu nơi đây nổi tiếng kín đáo, ưa lối sống tối giản và khiêm nhường, đến mức khó phân biệt họ với tầng lớp trung lưu. Truyền thông gọi họ là “những người giàu thầm lặng” của châu Á.
Ảnh minh họa: Pixapay
Ở Nhật Bản, sự giàu có thường được giữ lại trong im lặng. Đó không chỉ là lựa chọn cá nhân mà còn là biểu hiện của triết lý sống. Văn hóa Nhật chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Thiền tông, coi khiêm tốn là vẻ đẹp của tâm hồn. Tinh thần ấy được thể hiện qua triết lý wa, nghĩa là hài hòa, và kenkyo, tức khiêm nhường. Người Nhật vẫn nhắc nhau câu tục ngữ xưa rằng “cái đinh nhô lên sẽ bị đóng xuống”, như một lời nhắc về sự hòa hợp và tiết chế.
Từ thời Edo, xã hội Nhật đã đặt ra nhiều quy định khắt khe nhằm ngăn việc phô trương của cải, giữ gìn trật tự và tránh gây đố kỵ. Theo thời gian, điều này trở thành một chuẩn mực văn hóa. Sự khoe khoang bị xem là thiếu duyên và kém tinh tế.
Ngày nay, tinh thần ấy vẫn hiện diện trong tầng lớp kế nghiệp. Con của Masayoshi Son, nhà sáng lập SoftBank, hay Tadashi Yanai, người đứng đầu Uniqlo, hiếm khi xuất hiện trước truyền thông. Họ chọn học ở trường công, sống giản dị và làm việc âm thầm. Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, đây không chỉ là cách giữ hình ảnh gia đình mà còn phản ánh giá trị cốt lõi của người Nhật, nơi sự hòa hợp cộng đồng được đặt lên trên khẳng định cá nhân.
Đối với người Nhật, giàu có đồng nghĩa với trách nhiệm. Từ thời Minh Trị, các gia tộc Mitsui hay Mitsubishi đã hình thành khái niệm “tiền cũ” – tài sản đi cùng danh dự và bổn phận duy trì uy tín dòng tộc. Trong nền văn hóa ấy, sự kín đáo không chỉ là phép lịch sự mà còn là biểu tượng của đẳng cấp thực thụ.
Báo cáo năm 2024 của hãng CarterJMRN cho thấy giới siêu giàu Nhật hiện nắm giữ tổng tài sản 7,7 nghìn tỷ USD, cao nhất châu Á, nhưng hiếm khi xuất hiện trước công chúng.
Xã hội Nhật cũng duy trì sự cân bằng đáng kể. Hệ số Gini ở mức 0,33, thấp hơn nhiều quốc gia phát triển. Khi chênh lệch thu nhập không quá lớn, nhu cầu thể hiện địa vị thông qua vật chất tự nhiên giảm đi.
Ảnh hưởng của Thần đạo và Phật giáo khiến người Nhật trân trọng sự giàu có trong tâm hồn hơn của cải bên ngoài. Ngay cả thế hệ trẻ sinh ra trong nhung lụa cũng chọn cách sống kín đáo. Trên mạng xã hội, họ chia sẻ cuộc sống riêng nhưng tránh khoe sự xa hoa.
Nếu giới thừa kế Trung Quốc tìm kiếm sự công nhận và các tập đoàn Hàn Quốc dùng tài sản để khẳng định quyền lực, giới thượng lưu Nhật lại chọn sự tĩnh lặng. Đối với họ, địa vị không cần chứng minh bằng vật chất mà thể hiện qua phong thái và cách sống.
