Nhà máy lọc dầu tại thành phố Corpus Christi, bang Texas, Mỹ đang thải ra khí carbon gây ô nhiễm môi trường, theo hình ảnh do Roschetzky/IStock cung cấp.
Trong một nghiên cứu lần đầu tiên định lượng ảnh hưởng của khối tài sản tư nhân tập trung đến các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt do biến đổi khí hậu, các nhà khoa học đã làm rõ cách mà hoạt động tiêu dùng và đầu tư của giới siêu giàu góp phần gia tăng nguy cơ xảy ra các đợt nắng nóng và hạn hán nghiêm trọng.
Tác giả chính của nghiên cứu, bà Sarah Schoengart, nhà khoa học tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ ở Zurich, cho biết trong cuộc trao đổi với hãng tin AFP rằng nhóm nghiên cứu đã kết nối lượng khí thải carbon của nhóm người giàu nhất trực tiếp với các tác động thực tế của khí hậu. Bà nhấn mạnh đây là bước chuyển từ việc chỉ đo đếm khí thải sang việc truy trách nhiệm cụ thể về hậu quả khí hậu.
Chẳng hạn, nhóm một phần trăm dân số giàu nhất thế giới đã có tác động lớn gấp hai mươi sáu lần mức trung bình toàn cầu đối với các đợt nắng nóng kéo dài trong thế kỷ vừa qua, và gấp mười bảy lần đối với những đợt hạn hán tại khu vực Amazon.
Kết quả của nghiên cứu, được công bố trên tạp chí Nature Climate Change, cho thấy lượng khí thải từ mười phần trăm dân số giàu nhất ở Trung Quốc và Hoa Kỳ – hai quốc gia tạo ra gần một nửa lượng ô nhiễm carbon toàn cầu – đã khiến khả năng xuất hiện các đợt nhiệt độ cực đoan tăng gấp hai đến ba lần.
Sự gia tăng nhiệt độ trung bình trên bề mặt Trái Đất, khoảng một phẩy ba độ C trong ba mươi năm gần đây, phần lớn là hậu quả từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch và nạn phá rừng quy mô lớn.
Bà Schoengart cùng các cộng sự đã kết hợp dữ liệu kinh tế toàn cầu với các mô hình khí hậu để truy vết lượng khí thải theo từng nhóm thu nhập và đánh giá ảnh hưởng đến các hiện tượng thời tiết cực đoan cụ thể do biến đổi khí hậu gây ra.
Ngoài việc phân tích lối sống và tiêu dùng cá nhân, nghiên cứu còn nhấn mạnh ảnh hưởng từ lượng khí thải phát sinh thông qua hoạt động đầu tư tài chính.
Một trong các tác giả của nghiên cứu, ông Carl-Friedrich Schleussner, người đứng đầu nhóm nghiên cứu về tác động khí hậu tại Viện phân tích hệ thống ứng dụng quốc tế gần thành phố Vienna của Áo, cho rằng các nỗ lực đối phó với biến đổi khí hậu hiện nay vẫn chưa giải quyết được mức độ trách nhiệm rất lớn của những người giàu nhất trong xã hội. Theo ông, việc không xem xét đầy đủ vai trò của nhóm này đồng nghĩa với việc bỏ lỡ một trong những đòn bẩy hiệu quả nhất để giảm nhẹ tác động trong tương lai.
Ông cũng đề xuất rằng chủ sở hữu tài sản nên chịu trách nhiệm thông qua các hình thức đánh thuế lũy tiến đối với tài sản và những khoản đầu tư có lượng khí thải cao.
Các nghiên cứu trước đây cho thấy việc đánh thuế dựa trên khí thải gắn với tài sản thường công bằng hơn so với các loại thuế carbon phổ quát, vốn thường tạo thêm gánh nặng cho người thu nhập thấp.
Trong thời gian gần đây, một số đề xuất tăng thuế đánh vào người siêu giàu và các tập đoàn quốc tế đã được đưa ra nhưng phần lớn chưa đạt được tiến triển đáng kể.
Năm hai nghìn không trăm hai mươi bốn, Brazil với vai trò là nước chủ trì nhóm hai mươi nền kinh tế lớn đã thúc đẩy đề xuất áp thuế hai phần trăm lên giá trị tài sản ròng đối với những cá nhân sở hữu trên một tỷ đô la Mỹ.
Mặc dù các lãnh đạo nhóm hai mươi đã đồng ý cùng hợp tác để đảm bảo nhóm người sở hữu tài sản lớn nhất phải đóng thuế hiệu quả, cho đến nay vẫn chưa có bước đi cụ thể nào được thực hiện.
Trước đó vào năm hai nghìn không trăm hai mươi mốt, gần một trăm bốn mươi quốc gia đã cùng thống nhất áp dụng mức thuế tối thiểu toàn cầu mười lăm phần trăm đối với các công ty đa quốc gia, tuy nhiên các cuộc đàm phán sau đó cũng đã rơi vào bế tắc.
Tạp chí Forbes ghi nhận rằng gần một phần ba tổng số tỷ phú trên toàn thế giới là người Mỹ – con số này vượt xa tổng cộng của Trung Quốc, Ấn Độ và Đức cộng lại.
Báo cáo từ tổ chức phi chính phủ Oxfam chuyên hoạt động chống đói nghèo cho biết một phần trăm người giàu nhất thế giới đã tích lũy được khối tài sản trị giá bốn mươi hai nghìn tỷ đô la Mỹ trong vòng mười năm qua. Số tài sản này thậm chí còn lớn hơn tổng tài sản của chín mươi lăm phần trăm nhóm dân số nghèo nhất cộng lại.
