Hơn hai thế kỷ trôi qua, nhịp kim của đồng hồ Thụy Sĩ vẫn lặng lẽ đưa ra lời đáp rõ ràng nhất cho mọi hoài nghi về một huyền thoại.
Những cỗ máy cơ khí bền bỉ, những cơ chế tinh xảo đầy mê hoặc, những nhịp chuông vang lên sang trọng lôi cuốn mọi ánh nhìn… Khi nhắc đến Rolex, Patek Philippe, Vacheron Constantin hay những thương hiệu đồng hồ cơ khí danh tiếng từ Thuỵ Sĩ, báo chí thường dùng ngôn từ tinh tế nhất, kết hợp với mô tả sắc sảo, để kể về những kiệt tác nơi cơ khí gặp gỡ nghệ thuật hoàn hảo. Chúng không chỉ đo đếm thời gian mà còn xây dựng danh tiếng cho cả một vùng đất xa xôi. Hơn hai thế kỷ qua, dòng chữ nhỏ “Swiss made” trên mặt số đã trở thành biểu tượng quyền lực của thế giới đồng hồ xa xỉ. Tưởng đơn giản nhưng mỗi chữ, mỗi nét khắc đều chứa đựng cả nền văn minh của sự kiên nhẫn, tinh tế và tinh thần hoàn hảo. So với các quốc gia sở hữu thương hiệu đồng hồ khác, “Swiss made” vẫn nặng ký hơn bất cứ lời giải thích hay câu chuyện hoa mỹ nào.
Trong thời đại mọi giá trị đều được xem lại, khi thị trường xa xỉ toàn cầu liên tục biến động và nghi ngờ lan tỏa, những chiếc đồng hồ Thuỵ Sĩ cũng không tránh khỏi thử thách. Nhiều lần trong năm, trong các buổi gặp gỡ hay chia sẻ thông tin, tôi nghe lại những câu hỏi về ý nghĩa thực sự của dòng chữ nhỏ ấy. Điều gì khiến những thương hiệu Thuỵ Sĩ vẫn tỏa sáng, và liệu “Swissness” có phải tiêu chuẩn đáng tin cậy hay chỉ là câu chuyện truyền thông? Trong thế giới nơi thời gian là tài sản quý giá nhưng niềm tin dễ phai nhạt, các nhà chế tác Thuỵ Sĩ chọn cách trả lời bằng thời gian. Những gì hàng trăm năm cộng đồng chế tác tạo dựng nên hào quang “Swiss made” chính là hành trình định nghĩa lại sự xa xỉ cho hôm nay.
Không sinh ra, nhưng được nuôi dưỡng
Có một sự thật nhỏ nhưng quan trọng trong câu chuyện đồng hồ Thuỵ Sĩ: dù nổi tiếng toàn cầu và là biểu tượng của sự tinh xảo, Thụy Sĩ không phải nơi khai sinh đồng hồ cơ khí hiện đại. Những chiếc đồng hồ cầm tay đầu tiên xuất hiện vào đầu thế kỷ 16 tại Nuremberg, Đức và phát triển rực rỡ ở Pháp, nơi nhu cầu của giới quý tộc thúc đẩy ngành sản xuất. Cuộc cải cách Tin lành lan rộng khắp châu Âu đã đưa dòng chảy kỹ nghệ này đến Thụy Sĩ. Nhiều thợ đồng hồ Huguenot chạy trốn khỏi bạo lực ở Pháp tìm đến vùng núi Jura, mang theo kỹ nghệ tinh xảo. Khí hậu lạnh giá nơi đây hun đúc sự tỉ mỉ, bền bỉ và biến các ngôi làng nhỏ thành cái nôi nghệ thuật đo thời gian. Từ Jura, những thương hiệu lừng danh như Patek Philippe, Rolex, Blancpain hay Chopard ra đời, trở thành biểu tượng toàn cầu.
Di sản đồng hồ Thuỵ Sĩ không chỉ là lịch sử, mà còn là sự kết nối xã hội được tích luỹ qua thời gian.
Với sự trung lập và ổn định, Geneva trở thành trái tim của ngành. Patek Philippe từng chế tác đồng hồ bỏ túi cho quý tộc từ thập niên 1830 và giữ hơn 180 năm tay nghề truyền đời. Audemars Piguet và Vacheron Constantin tiếp tục dựa vào bản vẽ cổ để hồi sinh thời kỳ vàng son. Rolex, dù trẻ hơn, vẫn ghi dấu với Oyster, chiếc đồng hồ chống nước đầu tiên ra đời năm 1926, biểu tượng của thực dụng lẫn khát vọng chinh phục đại dương. Khi đeo một chiếc Nautilus hay Datejust, chủ nhân không chỉ sở hữu đồng hồ mà tham gia vào một truyền thống lâu đời, nơi di sản là nền tảng cho hiện tại và giá trị tăng theo thời gian.
Bền vững từ kỹ thuật và chuẩn mực Thụy Sĩ, mỗi chiếc đồng hồ đều tuân thủ luật Swissness nghiêm ngặt. Từ năm 2017, ít nhất 60% linh kiện phải sản xuất tại Thụy Sĩ, bộ máy tỷ lệ cao hơn, lắp ráp và kiểm định cuối cùng đều tại Thụy Sĩ. Chiếc đồng hồ rời Geneva hay La Chaux-de-Fonds không chỉ mang thương hiệu mà là biểu tượng chính danh của cả quốc gia.
Trong từng chi tiết nhỏ, kỹ nghệ Thụy Sĩ thể hiện rõ: vát cạnh cầu nối bằng tay, các đường tròn xoáy trên bề mặt kim loại, guilloché trên mặt số, tất cả đều cần sự kiên nhẫn và tỉ mỉ. Rolex kiểm soát chuỗi sản xuất từ vàng đúc tới dây Oyster, Patek Philippe và Audemars Piguet giữ hầu hết công đoạn in-house, đảm bảo mỗi chiếc đồng hồ thực sự sinh ra từ trái tim Thụy Sĩ. Những chi tiết sâu bên trong cũng tuân theo các quy chuẩn khắt khe, chứng minh rằng Swissness không chỉ là tên gọi, mà là cam kết chất lượng tuyệt đối.
Giá trị của “Swiss made” vượt xa sự chính xác hay bền bỉ, đó là cảm nhận, trải nghiệm mà chỉ người sở hữu mới hiểu. Khi ánh sáng khúc xạ trên cầu nối vát tay, ta không chỉ thấy tinh xảo mà thấy cả thời gian lao động thủ công, sự nghiêm cẩn của truyền thống, bàn tay kiên nhẫn lặp đi lặp lại động tác hàng triệu lần. Đây là xa xỉ thực sự: xa xỉ của sự hoàn hảo.
Thiết kế đồng hồ Thụy Sĩ là cách để giá trị Swiss made lan toả toàn cầu. Submariner, Datejust không chỉ xem giờ mà gắn liền với huyền thoại màn bạc và thể thao. Richard Mille mang dáng tonneau, khung skeleton, vật liệu siêu nhẹ nhưng bền, trở thành biểu tượng của thể thao siêu sao và tỷ phú công nghệ. Thiết kế không chỉ đẹp, mà là tuyên ngôn: tôi thuộc thế giới khác biệt.
Ngành đồng hồ Thuỵ Sĩ chứng minh họ không chỉ chế tác tài ba mà còn xây dựng thương hiệu bền vững. Di sản, kỹ thuật, khan hiếm có kiểm soát, trải nghiệm độc quyền và tính bền vững kết hợp, biến đồng hồ thành biểu tượng phong cách sống, địa vị và trách nhiệm. Các thương hiệu bắt đầu minh bạch nguồn gốc vàng, tái chế thép, công bố báo cáo ESG, hướng tới xa xỉ có trách nhiệm.
Ngành xa xỉ không đứng ngoài kinh tế toàn cầu. Xuất khẩu đồng hồ Thuỵ Sĩ 2024 giảm gần 3%, cạnh tranh từ Nhật Bản, Đức và các nghệ nhân độc lập ngày càng mạnh. Đây là lời nhắc nhở và cơ hội để các thương hiệu lớn chứng minh giá trị trước giới sưu tập.
Hành trình xa xỉ là cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại, hữu hình và vô hình, giá trị thực tế và danh tiếng. Từ xưởng thủ công Vallée de Joux đến boutique sang trọng ở Geneva, New York hay Hồng Kông, Swiss Made vẫn bảo tồn di sản và thích ứng với khát vọng mới. Từ những đường mài chính xác đến vật liệu tương lai như carbon TPT của Richard Mille, hay cải tiến bộ thoát Co-Axial của Omega, nhịp kim Thụy Sĩ vẫn bền bỉ khẳng định giá trị và niềm đam mê bất diệt.
